Het Oranjehotel; hoe een gevangenis een symbool van verzet is

Doodencel 601 in het Oranjehotel
Doodencel 601 in het Oranjehotel © Arjen de Jager
DEN HAAG - Cel 601, ofwel de Doodencel is de bekendste plek van het Oranjehotel, zoals de Scheveningse Gevangenis in de Tweede Wereldoorlog werd genoemd. Het is de plek waar honderden Nederlanders de laatste uren van hun leven doorbrachten, voor ze werden gefusilleerd. De jaarlijkse herdenking wordt dit jaar live door Omroep West uitgezonden.
In het Scheveningse cellencomplex zijn tijdens de Tweede Wereldoorlog meer dan 25.000 Nederlanders, vaak verzetsstrijders, gevangen gehouden. Honderden mensen hebben hun strijd voor de vrijheid met het hoogste offer moeten bekopen. Op de dodenlijst staan de namen van 734 verzetsmensen die tijdens of na hun gevangenschap in het Oranjehotel zijn omgekomen.
Herdenking Oranjehotel: 'Je voelt de wanhoop als je hier rondloopt'
Het Oranjehotel was tijdens de bezetting de ironische bijnaam voor de Deutsches Untersuchungs- und Strafgefängnis en Polizeigefängnis in het Huis van Bewaring. De naam verwijst naar Hotel d'Orange, dat ook daadwerkelijk bestond en aan de boulevard van Scheveningen lag. Tegelijkertijd refereert het naar de koninklijke familie, de Oranjes, en is het een eerbetoon aan de verzetsmensen die hier door de nazi's gevangen werden gezet.
'Het Oranjehotel laat zien hoe kwetsbaar vrijheid is en wat er kan gebeuren als de rechtsstaat wegvalt', zei conservator Maia Bijl vorig jaar, toen ze Omroep West ter gelegenheid van de opening voor publiek in Nationaal Monument Oranjehotel rondleidde.

'Oranje overwint'

Omdat Doodencel 601 altijd in zijn originele staat behouden is gebleven, vormt het nu ook het indrukwekkende middelpunt van het nationaal monument. Op de muren en deurposten van Cel 601 zijn nog steeds originele inscripties van gevangenen te lezen. Soms angstig, maar vaak ook hoopgevend: 'Kop op!', 'De Heere vergeet zijn gevangenen niet' en 'Oranje overwint'.
Interieur cel 601 Oranjehotel Scheveningen.
Interieur cel 601 Oranjehotel Scheveningen. © Nationaal Monument Oranjehotel
Sinds 1946 vindt jaarlijks een herdenking in het cellencomplex plaats. Door de coronamaatregelen is de herdenking dit jaar niet openbaar en slechts voor een kleine groep genodigden. Omroep West zendt de herdenking zaterdag 5 september live uit. Vrijheidsambassadeur en Omroep West-presentator Justin Verkijk presenteert de herdenking.
Tot 2010 werd deze afdeling nog gebruikt door Penitentiaire Inrichting Haaglanden
Tot 2010 werd deze afdeling nog gebruikt door Penitentiaire Inrichting Haaglanden © Omroep West

'Hij schreef zijn laatste woorden'

Naast de kranslegging bij Doodencel 601, is er in de herdenkingsuitzending onder andere een reportage over oud-gevangenen Jopie Claasen en Gerrit Koele te zien. Een leerling van het Maris College leest de afscheidsbrief van Hendrik Middendorp voor. Hij was 23 toen hij zijn laatste woorden in Doodencel 601 schreef. De Hagenaar werd op 30 juni 1943 gefusilleerd.
De herdenking bij Nationaal Monument Oranjehotel is zaterdag 5 september om 10:45 uur live te zien op TV West, online en op de app. Vanaf 17.00 uur wordt de uitzending herhaald. Aansluitend wordt de documentaire De laatste Getuige; Oranjehotel uitgezonden.

</mark></a><mark>

Kijk hier voor meer informatie.

Kijk hier naar een reportage die in 2019 werd gemaakt bij de opening van Nationaal Monument Oranjehotel.